Νέα ευρήματα για τη καταγωγή της Σελήνης (video)


Η ύπαρξη της Σελήνης απασχολεί διαχρονικά τους αστροφυσικούς. Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι σχηματίστηκε λίγο μετά τη δημιουργία της Γης, πριν από περίπου 4,5 δισ. έτη, λόγω πρόσκρουσης του πλανήτη μας με ένα διαστημικό σώμα πιθανώς στο μέγεθος του Αρη. Από την σύγκρουση εκτοξεύτηκαν τεράστιες ποσότητες ύλης ορισμένες από τις οποίες ενώθηκαν σχηματίζοντας τελικά την Σελήνη.



Μια νέα μελέτη έρχεται να ενισχύσει αυτή τη θεωρία όμως ορισμένοι ειδικοί εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικοί γύρω από την αξιοπιστία των ευρημάτων.



Τα ισότοπα

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν στη Γερμανία πραγματοποίησαν γεωχημική ανάλυση σε δείγματα επιφανειακών σεληνιακών πετρωμάτων, που έφεραν πριν από δεκαετίες από το φεγγάρι οι αστροναύτες των διαδοχικών αποστολών «Απόλλων» της NASA (1969-1972).

Οι ερευνητές ανέπτυξαν μία νέα τεχνική ανάλυσης και βρήκαν μια σειρά από αχνά αλλά διακριτά χημικά «δαχτυλικά αποτυπώματα», τα οποία παραπέμπουν σε ένα ξένο σώμα μεγάλο σαν τον Αρη, που έπεσε στον πλανήτη μας πριν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Η κατακλυσμική πρόσκρουση εκτόξευσε στο διάστημα τμήματα τόσο από τη Γη όσο και από τη «Θεία» (αυτό ήταν το όνομα της μητέρας της Σελήνης στην ελληνική μυθολογία), τα οποία με το πέρασμα του χρόνου αποτέλεσαν το φεγγάρι.

Μέχρι σήμερα το κρίσιμο σημείο για να θεωρηθεί επιστημονικά αξιόπιστη αυτή η -κυρίαρχη από τη δεκαετία του ΄80- θεωρία της πρόσκρουσης, η οποία φαίνεται αξιόπιστη στις προσομοιώσεις σε υπολογιστή, ήταν να επιβεβαιωθεί ότι όντως τα σεληνιακά πετρώματα διαφέρουν από τα γήινα, ακριβώς επειδή περιέχουν και απομεινάρια της δεύτερης «μητέρας» τους, της «Θείας» - κάτι που ως τώρα δεν είχε βρεθεί. Αυτό όμως φαίνεται να διαπίστωσαν για πρώτη φορά οι γερμανοί επιστήμονες, οι οποίοι ανακάλυψαν μικρές αλλά όχι ασήμαντες διαφορές στις αναλογίες των ισοτόπων του οξυγόνου μεταξύ των πετρωμάτων της Σελήνης και της Γης. Κατά μέσο όρο, οι διαφορές είναι της τάξης των 12 μερών ανά εκατομμύριο.


«Αυτή η ανακάλυψη ενισχύει το σενάριο της γιγάντιας πρόσκρουσης. Είναι σαφώς η πιο πιθανή διαδικασία σχηματισμού του φεγγαριού. Έως τώρα υπήρχε μία μακρόχρονη διαμάχη, επειδή δεν είχαμε βρει ισοτοπικές διαφορές ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη. Ο επόμενος στόχος είναι να βρούμε ακριβώς πόσο υλικό της Θείας υπάρχει στο φεγγάρι» αναφέρουν οι ερευνητές η μελέτη των οποίων δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Προηγούμενες εκτιμήσεις ανέβαζαν το «μερίδιο» της Θείας στη Σελήνη περίπου στο 70%, αλλά οι προκαταρκτικοί υπολογισμοί των γερμανών επιστημόνων δείχνουν μια πιο ισομερή κατανομή, ίσως 50%-50% μεταξύ Γης και Θείας.


Οι αντιρρήσεις

Αλλοι επιστήμονες πάντως, εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί, μην αποκλείοντας ότι οι χημικές διαφορές στα ισότοπα έχουν και άλλη εξήγηση, όπως την εκ των υστέρων απορρόφηση υλικών, μετά τον σχηματισμό του φεγγαριού.

Ο καθηγητής Αλεξ Χαλιντέι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δήλωσε πως θα περίμενε κανείς μια πολύ μεγαλύτερη διαφορά στα ισότοπα Γης-Σελήνης, αν όντως η Θεία είχε βάλει το «χεράκι» της. Οπως είπε, οι μελέτες των μετεωριτών, οι οποίοι έχουν βρεθεί στη Γη και προέρχονται από τον Αρη, καθώς και από πιο μακρινές περιοχές του διαστήματος, δείχνουν μια πολύ μεγαλύτερη χημική απόκλιση στα ισότοπα του οξυγόνου τους σε σχέση με αυτά της Γης. Συνεπώς, πρόσθεσε, αποτελεί πρόβλημα η οριακή διαφορά στα ισότοπα μεταξύ Γης και Θείας.



Παλαιότερες μελέτες πάνω στα ισότοπα - αποδείξεις

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λιούις μελέτησαν πετρώματα που έφεραν πίσω οι αστροναύτες τα οποία όπως διαπίστωσαν είναι πλούσια σε βαρέα ισότοπα ψευδαργύρου. Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές είναι απόδειξη ότι η Σελήνη είναι προϊόν μιας τρομερής σύγκρουσης της Γης με ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα πριν μερικά δισεκατομμύρια έτη. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη της «βαριάς» μορφής ψευδαργύρου στη Σελήνη εξηγείται επειδή τα βαρύτερα άτομα συμπυκνώθηκαν έξω από το νέφος των εξατμισμένων (από τη σύγκρουση) πετρωμάτων ταχύτερα από τα πιο ελαφριά άτομα.

Η ανακάλυψη της προέλευσης της Σελήνης είναι ιδιαίτερα σημαντική για πολλούς λόγους. Αλλωστε οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αν δε υπήρχε η Σελήνη η Γη θα ήταν πολύ διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε και οι συνθήκες δεν θα ήταν καθόλου ευνοικές για την ανάπτυξη και επιβίωση της ζωής στον πλανήτη μας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι αν δεν υπήρχε η Σελήνη η Γη θα περιστρεφόταν πολύ ταχύτερα, η διάρκεια της μέρας θα ήταν μικρότερη και οι κλιματικές συνθήκες θα ήταν ακραίες και πιθανώς χαοτικές. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Nature.



Παρόμοιο… DNA

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ πραγματοποίησαν προσομοιώσεις οι οποίες επίσης επιβεβαιώνουν τη θεωρία της σύγκρουσης. Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι η σύνθεση αλλά και η χημική σύσταση της Σελήνης είναι σε πολύ μεγάλο ποσοστό ταυτόσημη με εκείνη της Γης. Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές σημαίνει ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε από υλικά της Γης και σύμφωνα με τους ερευνητές η μόνη πιθανή εξήγηση είναι να υπήρξε μια κολοσσιαία σύγκρουση της Γης με κάποιο διαστημικό σώμα που να εκτόξευσε αυτά τα υλικά στο διάστημα.

Ένα δεύτερο ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης επιβεβαιώνει και τη θεωρία ότι η παρουσία της Σελήνης ήταν απαραίτητη ώστε η Γη να είναι ένας κόσμος φιλικός για τη ζωή. Η προσομοιώσεις έδειξαν ότι η Γη πριν τη δημιουργία της Σελήνης περιστρεφόταν πολύ γρήγορα και η μέρα διαρκούσε 2-3 τρεις ώρες. Αυτό σημαίνει ότι οι συνθήκες στον πλανήτη μας θα ήταν ακραίες και θα ήταν πολύ δύσκολο αν όχι απίθανο να αναπτυχθεί και να επιβιώσει η ζωή σε αυτόν.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του Χάρβαρντ οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στη Γη και τον Ηλιο καθώς και ανάμεσα στη Γη και τη Σελήνη ομαλοποίησαν την περιστροφή του πλανήτη μας και δημιούργησαν τις συνθήκες που οδήγησαν στην εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής σε αυτόν. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Science.  


Οι θεωρίες

Η ύπαρξη της Σελήνης και το πώς δημιουργήθηκε αποτελεί ένα από τα μεγάλα σύγχρονα αναπάντητα επιστημονικά ερωτηματικά. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες αλλά η πιο δημοφιλής είναι αυτή που διατυπώθηκε σε ένα συνέδριο το 1975 και ανέφερε ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε μετά από τη σύγκρουση της Γης με ένα γιγάντιο διαστημικό σώμα το οποίο οι θιασώτες της θεωρίας ονόμασαν Θεία, τη μυθολογική μητέρα της Σελήνης.



Η παλαιότερη θεωρία, διατυπώθηκε από τον υιό του Καρόλου Δαρβίνου, Τζορτζ,  που ανέφερε ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε από τη Γη, όταν ένα κομμάτι ύλης αποσπάστηκε από την περιοχή του ισημερινού του πλανήτη μας λόγω της φυγόκεντρης δύναμης. Η θεωρία αυτή εγκαταλείφθηκε, επειδή για να συμβεί ένα τέτοιο φαινόμενο θα έπρεπε η Γη να περιστρέφεται εξαιρετικά γρήγορα.

Άλλη θεωρία είναι ότι η Σελήνη ήταν ένας αστεροειδής που παγιδεύτηκε από τη βαρυτική έλξη της Γης. Ούτε αυτή η θεωρία «περπάτησε» ιδιαίτερα αφού θα έπρεπε να υπάρχουν συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές και άλλες συνθήκες στη Γη (π.χ πολύ πυκνή ατμόσφαιρα) οι οποίες με βάση τα όσα γνωρίζουμε δεν υπήρξαν ποτέ. Άλλη θεωρία είναι ότι Σελήνη και Γη δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα από τα υλικά του κοσμικού δίσκου του Ηλίου κατά την περίοδο της γέννησης και των υπολοίπων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Όμως οι έρευνες που έγιναν προς αυτή την κατεύθυνση δεν εντόπισαν στοιχεία που να την επιβεβαιώνουν.

Παιδί της Γης;

Μία ριζοσπαστική εναλλακτική θεωρία από τον ολλανδό καθηγητή Ρομπ ντε Μέιγερ του Πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν είναι ότι δεν υπήρξε καμία Θεία ούτε πρόσκρουση, αλλά η Σελήνη δημιουργήθηκε από τα ίδια τα σπλάχνα της Γης, όταν μια φυσική πυρηνική έκρηξη λόγω συσσώρευσης πυρηνικών υλικών στο εσωτερικό του πλανήτη μας, σε βάθος σχεδόν τριών χιλιομέτρων, τίναξε στο διάστημα μεγάλα τμήματα του φλοιού και του μανδύα της Γης, τα οποία σταδιακά σχημάτισαν τον δορυφόρο μας.

Σχολιάζοντας τη νέα γερμανική μελέτη, ο Ολλανδός επιστήμονας επέμεινε στην ορθότητα της δικής του άποψης, λέγοντας πως η διαφορά των ισοτόπων είναι πολύ μικρή και πώς για να δοθεί πιο αξιόπιστη απάντηση στο αίνιγμα, «πρέπει να στείλουμε αποστολές στη Σελήνη και να ψάξουμε κάτω από τη σεληνιακή επιφάνεια για πετρώματα, που δεν θα έχουν μολυνθεί από προσκρούσεις μετεωριτών και από τον ηλιακό άνεμο».

Η Σελήνη είναι κατά κάποιο τρόπο μοναδική στο ηλιακό μας σύστημα, όπου συνολικά υπάρχουν πάνω από 150 φεγγάρια γύρω από άλλους πλανήτες, όμως είναι αμφίβολο αν κάποιο από αυτά δημιουργήθηκε τόσο βίαια όσο ο δικός μας δορυφόρος. Σχεδόν όλα πιστεύεται ότι είτε δορυφοροποιήθηκαν λόγω της βαρυτικής έλξης ενός μεγάλου πλανήτη, είτε δημιουργήθηκαν παράλληλα με αυτόν.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου