Από την στάθμη της θάλασσας
Συνήθως το υψόμετρο το μετράμε από την επιφάνεια της θάλασσας. Με αυτή τη στάθμη αναφοράς, λοιπόν, το Έβερεστ έρχεται πρώτο, με την κορυφή του να βρίσκεται στα 8.848,86 μέτρα. Όμως η στάθμη της θάλασσας δεν είναι ίδια παντού, καθώς η Γη δεν αποτελεί μία τέλεια σφαίρα: την περιγράφουμε ως ελλειψοειδές εκ περιστροφής, κάτι που με πιο απλά λόγια σημαίνει πως είναι πεπλατυσμένη – συμπιεσμένη στους πόλους. Έτσι, η ακτίνα της Γης δεν είναι η ίδια παντού. Είναι μεγαλύτερη στον ισημερινό και μικρότερη στους πόλους, με την διαφορά μεταξύ τους να βρίσκεται περίπου στα 21 χιλιόμετρα· διαφορά που ακολουθεί και η στάθμη της θάλασσας.
Μικρή διαφορά θα μου πείτε, γνωρίζοντας ότι η μέση ακτίνα της Γης είναι περίπου 6.400 χιλιόμετρα. Αν λάβουμε όμως υπόψη ότι το βουνό που μόλις ανακηρύξαμε ως το ψηλότερο, είναι στα 9 περίπου χιλιόμετρα, τότε αυτά τα 21 χιλιόμετρα δεν φαίνονται πια και τόσο λίγα. Σωστά;
Από το κέντρο της Γης
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, ένα άλλο βουνό, το Chimborazo στο Εκουαδόρ. Η κορυφή του βρίσκεται “μόλις” στα 6 και κάτι χιλιόμετρα (6.267 μέτρα) από την επιφάνεια της θάλασσας. Θα λέγαμε, λοιπόν, ότι είναι περισσότερο από δύο ολόκληρα χιλιόμετρα χαμηλότερο από το Έβερεστ. Για ένα λεπτό όμως! Αν θεωρήσουμε ως ύψος ενός αντικειμένου που “εξέχει” από την Γη, το πόσο μακριά βρίσκεται από αυτήν, δηλαδή από το κέντρο της· αν θεωρήσουμε ως πιο ψηλό, το σημείο που είναι πιο κοντά στο διάστημα, τότε τα πράγματα αλλάζουν!
 | ||
| Βάσει της απόστασης από το κέντρο της Γης, το Chimborazo είναι περίπου δύο χιλιόμετρα πιο ψηλό από το Έβερεστ. |
Μήπως υποψιάζεστε κάτι, από το όνομα της χώρας στην οποία ανήκει το Chimborazo; Το Εκουαδόρ ονομάζεται έτσι λόγω της θέσης του – το διαπερνά ο ισημερινός (equator), με την κορυφή του Chimborazo να βρίσκεται μόλις μιάμιση μοίρα νοτίως αυτού. Όμως, όπως είδαμε προηγουμένως, η ακτίνα της Γης παίρνει την μέγιστη τιμή της στον ισημερινό. Έτσι, η αποσταση της κορυφής του Chimborazo από το κέντρο της Γης είναι 6.384,4 χιλιόμετρα, ενώ του Έβερεστ -το οποίο βρίσκεται σε σημαντικά μεγαλύτερο γεωγραφικό πλάτος- είναι 6.382,3 χιλιόμετρα.
Βλέπουμε, δηλαδή, ότι βάσει της απόστασης από το κέντρο του πλανήτη μας, το Chimborazo είναι περίπου δύο χιλιόμετρα πιο ψηλό από το Έβερεστ. Είναι δύο χιλιόμετρα πιο κοντά στο διάστημα. Και οι εκπλήξεις δεν σταματούν εδώ! Όταν μετράμε από το κέντρο της Γης, το Έβερεστ δεν είναι ούτε το δεύτερο, ούτε το τρίτο, αλλά το… δέκατο πιο ψηλό βουνό. Υπάρχουν 9 βουνά που είναι ψηλότερα από αυτό, τα οποία -όπως έχετε ήδη, μάλλον, μαντέψει- βρίσκονται σε μικρά γεωγραφικά πλάτη (μέχρι 10 μοίρες, περίπου).
Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στο Εκουαδόρ και στο Περού, με μόνη εξαίρεση το γνωστό σε όλους μας Κιλιμάντζαρο στην Αφρική (Τανζανία), το οποίο βρίσκεται στην έκτη θέση της κατάταξης.
| Βάσει της απόστασης από το κέντρο της Γης, το Κιλιμάντζαρο είναι το έκτο ψηλότερο βουνό της Γης, 4 θέσεις πιο πάνω από το Έβερεστ. |
Από την βάση του βουνού
Υπάρχει, βέβαια, και άλλος ένας τρόπος για να συγκρίνουμε βουνά: να μετρήσουμε την υψομετρική διαφορά από τους πρόποδες ως την κορυφή. Ούτε από την στάθμη της θάλασσας, ούτε από το κέντρο της Γης, αλλά απλά και ξεκάθαρα από το που ξεκινάει μέχρι το που τελειώνει κάθε βουνό.
Ας δούμε ένα απλό -και ομολογουμένως χοντροκομμένο- παράδειγμα για το τι μπορούμε να θεωρήσουμε ως βάση: έστω ότι οδηγάμε από Πειραιά προς Αθήνα (και ακόμα παραπέρα) και πως κάποια στιγμή βρισκόμαστε στην Αγία Παρασκευή. Σίγουρα έχουμε ακολουθήσει κάποιες ανηφόρες -οι περισσότερες ανεπαίσθητες- αφού το μέσο υψόμετρο του δήμου αυτού είναι 230 μέτρα. Δεν έχουμε νιώσει, πάντως, να ανεβαίνουμε σε κάποιο λόφο ή βουνό. Αν συναντήσουμε, λοιπόν, ένα αμελητέο ύψωμα στην Αγία Παρασκευή -ας πούμε έναν βράχο με ύψος ένα μέτρο- μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η κορυφή του βρίσκεται ψηλότερα από την κορυφή ενός λόφου 200 μέτρων στον Πειραιά (υψόμετρο σχεδόν 0). Παρατηρώντας, όμως, τον κάθε σχηματισμό ξεχωριστά (τον μικρό βράχο και τον 200 μέτρων λόφο) ποιός από τους δύο θα μας φαινόταν ψηλότερος; Για να μην ρωτήσουμε ποιον θα χαρακτηρίζαμε ως λόφο και ποιόν όχι.
 | ||
| Το Mauna Kea υψώνεται “μόνο” 4 περίπου χιλιόμετρα πάνω από την στάθμη της θάλασσας. Η βάση του, όμως, βρίσκεται σε βάθος 6 χιλιομέτρων. Έτσι, το συνολικό ύψος του, από τους πρόποδες έως την κορυφή, είναι μεγαλύτερο από 10 χιλιόμετρα. |
Με αυτή τη σύμβαση μέτρησης, το Έβερεστ τα βρίσκει ακόμα πιο σκούρα. Εδώ ο “πρωταθλητής” είναι το Mauna Kea, ένα ηφαίστειο στη Χαβάη, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού. Έτσι, παρότι το ύψος του από την στάθμη της θάλασσας είναι μόνο 4.207 μέτρα, το συνολικό του ύψος -από την βάση έως την κορυφή- είναι 10.200 μέτρα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Mauna Kea είναι ψηλότερο από το Έβερεστ μόνο κατά 1,3 χιλιόμετρα (η διαφορά με το Chimborazo ήταν μεγαλύτερη από αυτή την τιμή). Ας θυμηθούμε το παράδειγμα που είδαμε παραπάνω. Το Έβερεστ φυσικά και δεν είναι ένα βραχάκι του ενός μέτρου, η βάση, όμως, πάνω στην οποία “πατάει” βρίσκεται σε αρκετά μεγάλο ύψος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κορυφή του να απέχει από τον μέσο όρο της βάσης του μόνο κατά 4.150 μέτρα. Με τον συγκεκριμένο τρόπο μέτρησης, λοιπόν, το Mauna Kea είναι ψηλότερο από το Έβερεστ κατά 6 ολόκληρα χιλιόμετρα!
Τελικά η απάντηση στο ποιό είναι το ψηλότερο βουνό δεν είναι και τόσο εύκολη. Όπως είδαμε, αναλόγως των κριτηρίων που θα χρησιμοποιήσουμε το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίζει, γιατί σε κάθε περίπτωση αυτό που μαθαίνουμε και θαυμάζουμε είναι το χαρακτηριστικό που ανακηρύσσει τον εκάστοτε νικητή. Είτε το χαρακτηριστικό αυτό είναι το πόσο ψηλά υψώνεται ένα βουνό από την θάλασσα, είτε το πόσο ψηλά υψώνεται από το κέντρο της Γης, είτε το πόσο ψηλά υψώνεται από την ίδια του την βάση.
Όσο αφορά, δε, το Έβερεστ, ας μην βιαστούμε να πιστέψουμε ότι εξέπεσε του θρόνου. Εξακολουθεί να παραμένει ό,τι πιο ψηλό και ό,τι πιο δύσκολο μπορούμε να φτάσουμε εμείς οι άνθρωποι. Αρκεί να σκεφτείτε το εξής: μπορεί από τη βάση ως την κορυφή, το Mauna Kea να είναι ψηλότερο κατά 6 χιλιόμετρα, από την άλλη όμως η κατάκτηση της κορυφής του Έβερεστ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες και τις πλέον περιπετειώδεις προκλήσεις, ενώ για να φτάσει κανείς στην κορυφή του Mauna Kea χρειάζεται απλά ένα… τζιπάκι!
*Αναδημοσιευμένο άρθρο του Γιάννη Πετράρχη από τον ιστότοπο Popular Science
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου