Γιατί ο εγκέφαλος λειτουργεί πιο αργά καθώς γερνάμε

Πριν από μερικά χρόνια, ο Michael Ramscar, ένας ερευνητής γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία, βρήκε ένα άρθρο που έλεγε ότι η γνωστική εξασθένηση ξεκινά από την ηλικία των 45. Ο ίδιος ήταν τότε 45 ετών και ένιωθε ότι δεν είχε φτάσει ακόμα στην κορυφή.





Το άρθρο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το λεξιλόγιο ενός ατόμου μειώνεται μετά την ηλικία των 45, και η διαπίστωση αυτή δεν έβγαζε κανένα νόημα για αυτόν. Οι ερευνητές προσπαθούσαν να μετρήσουν πόσο γρήγορα οι άνθρωποι θυμούνται τις λέξεις, λέει, χωρίς καν να εξετάσουν την ποσότητα των λέξεων που είχαν ήδη αποθηκευθεί στη μνήμη.

Ο Ramscar άρχισε να αναρωτιέται πια το ποιος έχει την καλύτερη μνήμη: ο νέος που ξέρει λίγα και τα θυμάται όλα, ή ο ηλικιωμένος που έχει μάθει πολλά και ξεχνάει λίγα από αυτά; 

Η έρευνά του, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Ιαν 2014 των Θεμάτων στη Γνωστικής Επιστήμης, υποστηρίζει ότι οι μελέτες για την μνήμη υποβάλλουν λανθασμένες ερωτήσεις. Θα μπορούσε να είναι ότι τα μεγαλύτερα, και πιο σοφά μυαλά, είναι τόσο ασφυκτικά γεμάτα με γνώσεις, που απλά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να ανακτήσουν τα σωστά κομμάτια. 

Πολλά τεστ μνήμης θα μπορούσαν να ζητήσουν από έναν 20-χρονο και έναν 70-χρονο να απομνημονεύσουν μια λίστα από διάφορα πράγματα, και στη συνέχεια, να τα ανακαλέσουν. Τα τεστ αυτά όμως δεν καλύπτουν το μέγεθος και το περιεχόμενο της μνήμης του κάθε ατόμου. Έτσι, ο Ramscar δημιούργησε υπολογιστικά μοντέλα που προσομοιώνουν τους νέους εγκεφάλους και τους μεγαλύτερης ηλικίας εγκεφάλους. Έδωσε πληροφορίες και στα δύο μοντέλα, αλλά πρόσθεσε πολύ περισσότερες πληροφορίες στο μοντέλο που προσομοίαζε έναν μεγαλύτερης ηλικίας εγκέφαλο.

«Μπορούσα να δω πολύ λίγα στοιχεία μείωσης των [μοντέλων για τα] υγιή, ηλικιωμένα άτομα,» λέει. «Η βραδύτητα τους και η ελαφρά αμνησία ήταν ακριβώς αυτό που θα περίμενα” γιατί έχουν περισσότερα δεδομένα για να αντλήσουν, οπότε υπάρχουν περισσότερες θέσεις για την αναζήτηση, και υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για να αναζητήσετε μέσα.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ηλικιωμένοι έχουν αποκτήσει περισσότερη εμπειρία και πληροφορίες από τους νεώτερους ανθρώπους, λέει η Denise Park, συν-διευθυντής του Κέντρου για την Μακροζωία στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ντάλας, της οποίας η έρευνα επικεντρώνεται στο πώς αλλάζει και προσαρμόζεται ο εγκέφαλος καθώς οι άνθρωποι γερνούν. «Καθώς γερνάμε, προκύπτουν γνώσεις, έχουμε πλουσιότερο λεξιλόγιο, και έχουμε μάθει περισσότερα για τον κόσμο,» λέει η Παρκ. «Υπάρχει ένας λόγος που δεν έχουμε 20χρονους να κυριαρχούν τον κόσμο.»

Βλέπει την αξία της έρευνας του Ramscar αλλά και πιστεύει ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο εγκέφαλος φθίνει με την ηλικία όπως και κάθε άλλο μέρος του σώματος.

Αντί ο εγκέφαλος να καταλήγει να γίνεται πιο αργός μόνο και μόνο επειδή περιέχει τόσες πολλές πληροφορίες, επίσης επιβραδύνεται από την απλή γήρανση, είπε. Οι απεικονιστικές μελέτες δείχνουν σαφώς ότι ακόμη και οι υγιείς εγκέφαλοι, κατά την γήρανση, παρουσιάζουν σημάδια συρρίκνωσης σε σημεία που ασχολούνται με την εκπαίδευση, το λόγο, και τη μνήμη.

Έτσι, θα μπορούσαν αυτά τα δύο πράγματα να συμβαίνουν ταυτόχρονα: Ο εγκέφαλος κατά την γήρανση συσσωρεύει τη γνώση, σαν ένα είδος βιβλιοθήκης γεμάτο με σκονισμένους τόμους. Και επειδή επιδεινώνεται όπως και κάθε άλλο μέρος του σώματος, λειτουργεί πιο αργά.

Έτσι η Park πιστεύει ότι ξεχνούμε πιο πολλά καθώς γερνάμε, και αντισταθμίζουμε για την απώλεια αυτή της μνήμης με το να αντλούμε από έναν μεγαλύτερο αριθμό αποθηκευμένων γνώσεων. "Μπορεί να είναι αλήθεια ότι η γνώση επιβραδύνει το σύστημα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το σύστημα, καθώς γερνά, δεν λειτουργεί επίσης πιο αργά,» λέει η Παρκ. «Θα έλεγα ότι το ποσό της γνώσης μας επιτρέπει να αντισταθμίσουμε την επιβράδυνση της λειτουργείας.»

Το συμπέρασμά της: «Πιστεύω ακράδαντα ότι η καθημερινή απόδοση μας δεν μειώνεται με την ηλικία." Αυτό είναι επειδή η ικανότητα να ανακτήσουμε τις αναμνήσεις μειώνεται γρήγορα, ο εγκέφαλος όμως εξακολουθεί να οικοδομεί γνώσεις από τις οποίες έπειτα μπορεί να αντλήσει πληροφορίες.

Σε μακροπρόθεσμη βάση, ο Ramscar ελπίζει η έρευνά του, την οποία συζητά στο blog του, θα μπορεί να βοηθήσει στο να καθορίσει τα φυσιολογικά μοτίβα της γήρανσης, και ότι οι ηλικιωμένοι θα μπορούν να αρχίσουν να συνειδητοποιούν για το τι συμβαίνει στο μυαλό τους.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου