Εξωγήινοι πολιτισμοί τύπου II και το άστρο KIC 8462852

Στη δεκαετία του 1960 ο Ρώσος φυσικός Νικολάι Καρντάσιεφ (Nikolai Kardashev) έχοντας ως σκοπό την ταξινόμηση των ραδιοσημάτων από πιθανούς εξωγήινους πολιτισμούς, δημιούργησε ένα σύστημα ταξινόμησης πολιτισμών ανάλογα με την ενέργεια που καταναλώνουν. 



Κάθε προηγμένος πολιτισμός – προς το παρόν ο μόνος γνωστός πολιτισμός στο σύμπαν είναι ο δικός μας – εκπέμπει προς το διάστημα ακτινοβολία η οποία μπορεί να καταγραφεί και να μετρηθεί.

Η κατάταξη είχε ως εξής:

Πολιτισμός τύπου Ι είναι ο πολιτισμός που ελέγχει όλες τις πλανητικές μορφές ενέργειας. Μπορεί να χρησιμοποιήσει όλη την ηλιακή ενέργεια που φτάνει στον πλανήτη του, ελέγχει την θερμοκρασία του πλανήτη, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τη σεισμική και την ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Πολιτισμός τύπου ΙΙ είναι αυτός που αφού εξάντλησε τους πόρους του πλανήτη του, κατάφερε να ελέγχει και να καταναλώνει όλη την παραγόμενη ενέργεια ενός άστρου (σαν τον ήλιο μας).

Τέλος, σύμφωνα με τον Kardashev, ένας πολιτισμός τύπου ΙΙΙ αφού έχει εξαντλήσει την ενέργεια ολόκληρου του πλανητικού του συστήματος, έχει αποικίσει τον γαλαξία του και μπορεί να ελέγχει την ενέργεια σε γαλαξιακό επίπεδο.

Η τοποθεσία του KIC 8462852 που βρίσκεται ανάμεσα στον αστερισμό του Κύκνου και τον αστερισμό της Λύρας.


Πολλοί επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο Φρίμαν Ντάισον (Freeman Dyson),  υπέθεσαν ότι ένας πολιτισμός τύπου ΙΙ θα μπορούσε τα κατασκευάσει γύρω από το άστρο – ήλιο του τεράστιας κλίμακας κατασκευές που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν μέρος ή και σχεδόν όλη την ενέργεια την ενέργεια του άστρου.

Σε μια ακραία περίπτωση που περιέγραψε ο  Dyson, ένας πολιτισμός τύπου ΙΙ θα μπορούσε να περιβάλλει  το άστρο του με μια σφαιρική υπερ-κατασκευή η οποία θα μπορούσε να εκμεταλλεύεται το σύνολο της εκπεμπόμενης ενέργειας ενός άστρου. Επιπλέον, το εσωτερικό αυτής της σφαίρας θα μπορούσε φιλοξενήσει τον πολιτισμό και να ικανοποιήσει την δημογραφική αύξηση του πληθυσμού για εκατομμύρια χρόνια. Dyson_Sphere_Diagram-enΣύμφωνα με τους νόμους της Θερμοδυναμικής η σφαίρα αυτή θα εξέπεμπε στο διάστημα μια χαρακτηριστική υπέρυθρη ακτινοβολία … η οποία θα μπορούσε να ανιχνευθεί από κάποιον άλλον απομακρυσμένο πολιτισμό. Ο Dyson προέτρεπε τους αστρονόμους να αναζητούν πηγές υπέρυθρης ακτινοβολίας στον ουρανό και όχι ραδιοσήματα. Ήδη έχουν γίνει έρευνες για τέτοιου είδους ακτινοβολία, χωρίς όμως αποτέλεσμα προς το παρόν.


Το πιο μυστηριώδες άστρο στον γαλαξία μας

Τις τελευταίες μέρες γίνεται μεγάλος ντόρος στο διαδίκτυο και τα ΜΜΕ από μια επιστημονική δημοσίευση αστρονόμων με τίτλο «Planet Hunters X. KIC 8462852 – Where’s the flux?».

Από τον τίτλο της δημοσίευσης οι συγγραφείς θέτουν το ερώτημα: που είναι φωτεινή ροή του άστρου KIC 8462852;

To μυστηριώδες άστρο KIC 8462852, σε φωτογραφία που λήφθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2015.


Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο άστρο που βρίσκεται ανάμεσα στον αστερισμό του Κύκνου και τον αστερισμό της Λύρας, αόρατο με γυμνό μάτι, αλλά ορατό στο διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, που εξερευνούσε για περισσότερα από 4 χρόνια την περιοχή αυτή από το 2009.

«Δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ ένα τέτοιο άστρο», λέει η Ταμπίθα Μπογιατζιάν (Tabetha Boyajian), μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Yale. «Ήταν πραγματικά περίεργο. Σκεφτήκαμε ότι μπορεί να οφείλεται σε λάθος μετρήσεις ή στην κίνηση του διαστημικού σκάφους, αλλά ελέγχθηκαν όλες οι περιπτώσεις».

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ έψαχνε για περιοδικές μικροσκοπικές αυξομειώσεις του φωτός σε 150.000 και πλέον άστρα. Αυτές οι περιοδικές μεταβολές της λαμπρότητάς των άστρων οφείλονται στους πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από τα άστρα. Το Κέπλερ, μέχρι τον Ιανουάριο του 2015, με τη μέθοδο αυτή ανακάλυψε 1013 εξωπλανήτες και 3199 υποψήφιους εξωπλανήτες (στην έρευνα αυτή συμμετείχαν και εθελοντές με το πρόγραμμα Planet Hunters, κάτω από την ομπρέλα του Zoouniverse).

Όταν ένας εξωπλανήτης διέρχεται μπροστά από το άστρο του τότε το Κέπλερ καταγράφει μείωση της λαμπρότητας του άστρου της τάξης του 1%. Στην περίπτωση του άστρου KIC 8462852 καταγράφηκαν μειώσεις της τάξης έως και 22%. Αυτά τα ποσοστά θεωρούνται τεράστια δεδομένου ότι εξωπλανήτες ακόμα και με το μέγεθος του Δία μειώνουν την λαμπρότητα γύρω στο 1%! Και πέρα από αυτό, ενώ οι εξωπλανήτες προκαλούν περιοδικές μεταβολές στη λαμπρότητα των άστρων τους, στην περίπτωση του KIC 8462852 οι τεράστιες μεταβολές στη λαμπρότητά του είναι απεριοδικές.
Το γράφημα δείχνει το βαθύ ελάχιστο της λαμπρότητα του KIC 8462852 γύρω στις 800 ημέρες (κέντρο) και ακολουθεί ύστερα από 1500 ημέρες μια σειρά από ελάχιστα της τάξης έως και 22%. Η συνήθης μείωση στην καμπύλη φωτός που παρατηρείτε όταν ένας εξωπλανήτης διέρχεται μπροστά από το άστρο του είναι της τάξης του 1%.

Οι περίεργες αυξομειώσεις στη λαμπρότητα του άστρου KIC 8462852 δείχνουν ότι περιβάλλεται από τεράστιο όγκο συμπαγούς ύλης.

Ένας τέτοιος σχηματισμός ύλης θα ήταν αναμενόμενος αν το άστρο είχε μικρή ηλικία. Όταν, για παράδειγμα, το ηλιακό μας σύστημα άρχισε να σχηματίζεται πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ένα συνονθύλευμα ύλης, ένας δίσκος από  συντρίμμια και σκόνη περιέβαλλαν τον ήλιο, προτού δημιουργηθούν οι πλανήτες. Αν το άστρο KIC 8462852 ήταν νέο, τότε θα έπρεπε να περιβάλλεται από σκόνη, η οποία θα έδινε μια έξτρα εκπομπή υπέρυθρου φωτός. Όμως, αυτή η υπέρυθρη εκπομπή δεν παρατηρήθηκε στα δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου υπερύθρων WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer)(*). Φαίνεται λοιπόν ότι πρόκειται για ένα άστρο «ώριμης» ηλικίας.

Μια άλλη φυσική ερμηνεία που απομένει είναι να έχει εγκλωβιστεί στην τροχιά του άστρου ένας τεράστιος αριθμός κομητών και άλλων σωμάτων, π.χ. εξαιτίας μιας διαταραχής της αντίστοιχης περιοχής Oort του συστήματος KIC 8462852. Σύμφωνα με τους αστρονόμους κάτι τέτοιο έχει πολύ λίγες πιθανότητες να συμβεί.

Και εδώ μπαίνουν τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας.


Μήπως πρόκειται για ενδείξεις κατασκευών τεράστιας κλίμακας από εξωγήινους πολιτισμούς τύπου ΙΙ;

Η σφαίρα του Dyson.

Κάποιοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και ο Τζέισον Ράιτ (Jason Wright) του Πανεπιστήμιου της Πενσιλβάνια  πιστεύουν πως η απόκρυψη του φωτός θα μπορούσε να οφείλεται σε τεράστιες τεχνολογικές κατασκευές προηγμένων εξωγήινων πολιτισμών [THE G SEARCH FOR EXTRATERRESTRIAL CIVILIZATIONS WITH LARGE ENERGY SUPPLIES –> βλέπε §4. KIC 8462852 AS A SETI TARGET, σελ.8 και 9]. Για τον λόγο αυτό οι επιστήμονες θα υποβάλλουν μια πρόταση, έτσι ώστε να στραφούν ραδιοτηλεσκόπια προς την κατεύθυνση του άστρου, με στόχο την ανίχνευση ραδιοσυχνοτήτων σχετικές με τεχνολογική δραστηριότητα. Κι αν η πρόταση εγκριθεί, η παρακολούθηση θ’ αρχίσει το επόμενο φθινόπωρο.

Το τηλεσκόπιο Green Bank είναι το μεγαλύτερο, πλήρως κατευθυνόμενα τηλεσκόπιο του κόσμου.


Αν πράγματι τα δεδομένα είναι σωστά, η επιθυμία όλων είναι οι απρόσμενες διακυμάνσεις φωτός στο άστρο KIC 8462852 να οφείλονται στις υπερ-κατασκευές εξωγήινων πολιτισμών τύπου ΙΙ. Όμως, ας μην ξεχνάμε ότι, και το 1967, όταν οι αστρονόμοι ανίχνευσαν για πρώτη φορά σήματα από πάλσαρ, στην αρχή νόμισαν ότι πρόκειται για σήματα εξωγήινων που προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με άλλους πολιτισμούς.

(*)Πάντως, το γεγονός ότι δεν παρατηρείται υπέρυθρη εκπομπή ακτινοβολίας σημαίνει ότι μάλλον απορρίπτεται και η ακραία περίπτωση της σφαίρας Dyson, η οποία προκαλεί επίσης υπέρυθρη εκπομπή.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου