Η κίνηση του βορείου μαγνητικού πόλου της Γης (video)

Το φαινόμενο της κίνησης του βόρειου μαγνητικού πόλου της Γης  παρακολουθείτε στενά από την επιστημονική κοινότητα καθώς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τη ζωή πάνω στον πλανήτη.




Ο βόρειος μαγνητικός πόλος (ΒΜΠ) διασχίζει πια την περιοχή της Αρκτικής με μία σταθερή ταχύτητα περίπου 55 χιλιομέτρων το χρόνο. Μάλιστα η ασυνήθιστη επιτάχυνση του έγινε αντικείμενο συζήτησης τον περασμένο χρόνο και οδήγησε στην αναθεώρηση του Παγκόσμιου Μαγνητικού μοντέλου το οποίο δημοσιοποιήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 2019. 

Το Παγκόσμιο Μαγνητικό Μοντέλο (ΠΜΜ) περιγράφει το μαγνητικό πεδίο της Γης και σε αυτό, σε συνδυασμό με τα δορυφορικά δεδομένα, βασίζεται η σύγχρονη πλοήγηση των πλοίων και αεροσκαφών ως το Google Maps στα κινητά τηλέφωνα. Εξαιτίας της κίνησης του μαγνητικού πόλου του Βορρά το ΠΜΜ εμφανίζει αποκλίσεις με αποτέλεσμα να χρειάζεται η συχνή αναθεώρηση του.

Επίσης το μαγνητικό πεδίο λειτουργεί ως ασπίδα για τη Γη προστατεύοντας τα έμβια όντα και τις διάφορες τεχνολογικές υποδομές (δορυφόρους, ηλεκτρικά δίκτυα κ.α.) από την ηλιακή και κοσμική ακτινοβολία 

Τα πρώτα στοιχεία για την κίνηση του ΒΜΠ καταγράφηκαν τον 16ο αιώνα ενώ η θέση του υπολογίστηκε για πρώτη φορά το 1831 από τον Τζέιμς Κλαρκ Ρος. Από τότε έως το τέλος της δεκαετίας του 1990, ο μαγνητικός βόρειος πόλος είχε μια σταθερή πορεία και κινούταν αργά γύρω από την περιοχή του αρκτικού Καναδά. Στη συνέχεια όμως παρατηρήθηκε επιτάχυνση στην κίνηση του, από περίπου 15 χιλιόμετρα ετησίως (που ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990) σε 55 χιλιόμετρα το χρόνο, προς το βόρειο γεωγραφικό πόλο. Εδώ να επισημάνουμε ότι οι δύο πόλοι δεν ταυτίζονται μεταξύ τους. 

Πιο συγκεκριμένα, το 2001 ο πόλος εισήλθε για πρώτη φορά στον Αρκτικό Ωκεανό και το 2018 διέσχισε τη νοητή Διεθνή Γραμμή Ημερομηνίας (International Date Line) και πέρασε από το δυτικό στο ανατολικό ημισφαίριο με διεύθυνση κίνησης προς τη Σιβηρία. Το 2019 πέρασε σε απόσταση 390 χιλιομέτρων ή περίπου τριών μοιρών από τον βόρειο γεωγραφικό πόλο και για πρώτη φορά διέσχισε τον μεσημβρινό του Γκρίνουιτς.

Ο λόγος που οδήγησε στις παραπάνω μεταβολές της κίνησης του ΒΜΠ δεν είναι ξεκάθαροι. Ίσως κάποιες άγνωστες προς το παρόν μεταβολές στον πυρήνα της Γης, την προκάλεσαν. Το σημαντικό είναι ότι πλέον εμφανίζει μεγαλύτερη κινητικότητα και λιγότερη προβλεψιμότητα.


Η κίνηση του Βόρειου μαγνητικού πόλου (πηγή: World Data Center for Geomagnetism/Kyoto Univ.)


Από αυτά που γνωρίζουμε το μαγνητικό πεδίο της Γης δημιουργείται με το μηχανισμό του δυναμό. Σύμφωνα με αυτή η μεταγωγή του λιωμένου σιδήρου από τον εσωτερικό στον εξωτερικό πυρήνα, σε συνδυασμό με το φαινόμενο Κοριόλις, δημιουργούν ηλεκτρικά ρεύματα που με τη σειρά τους οδηγούν στην δημιουργία του μαγνητικού πεδίου. Ο στερεός εσωτερικός πυρήνας έχει πολύ υψηλή θερμοκρασία για να διατηρεί μόνιμο μαγνητικό πεδίο αλλά πιθανόν σταθεροποιεί το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί ο υγρός εξωτερικός πυρήνας. Το γεγονός ότι ο λιωμένος σίδηρος βρίσκεται περίπου 3.000 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης, προφανώς δυσκολεύει τη μελέτη του φαινομένου. 


Δομή του εσωτερικού της Γης (πηγή: https://el.wikipedia.org)


Με τα έως τώρα δεδομένα, το αναθεωρημένο ΠΜΜ επιβεβαιώνει ότι το γήινο μαγνητικό πεδίο εξασθενεί κατά περίπου 5% κάθε αιώνα. Αν συνεχιστεί αυτή η εξασθένηση, εικάζεται ότι ίσως πορκαλέσει αναστροφή του μαγνητικού πεδίου, με το βόρειο μαγνητικό πόλο να έρχεται στη θέση του νότιου και αντίστροφα. Αυτό έχει ξανασυμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν, με τελευταία φορά πριν περίπου 780.000 χρόνια, σύμφωνα με το γεωλογικό «αρχείο» της Γης.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναστροφές συμβαίνουν κατά μέσο όρο κάθε περίπου 500.000 χρόνια, γεγονός που δείχνει ότι μια νέα αναστροφή έχει καθυστερήσει. Όσο για τις επιπτώσεις κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά ποιες θα είναι κατά τη φάση της αναστροφής και αυτό διότι κανείς δεν γνωρίζει πως εξελίσσεται αυτή η διαδικασία. Στην επιστημονική κοινότητα πάντως είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πιθανή μια τέτοια αναστροφή μέσα στους επόμενους λίγους αιώνες, ενώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο νότιος μαγνητικός πόλος παραμένει σχεδόν σταθερός εδώ και δεκαετίες.

Ο διαστημικός οργανισμός της ESA δημοσίευσε ένα σύντομο βίντεο στο οποίο παρουσιάζει την κίνηση του από το 1840 έως σήμερα.



Αρθρογραφεί ο Μπίλης [Planitikos Team]

Πηγές:
Δημοσιεύσεις στο Nature: 1, 2
Ιστότοποι: 1, 2, 3

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου