Planitikos.gr || Επιστημονική ενημέρωση: Αφιέρωμα: τέλος εποχής για το Cassini (video)

Στην ολοκλήρωση της ιστορικής εικοσαετούς αποστολής του, μίας πραγματικής οδύσσειας του διαστήματος στο σύστημα του Κρόνου και των δορυφόρων του, προχώρησε το διαστημικό σκάφος Cassini (Κασίνι) με μία αυτοκαταστροφική βουτιά μέσα στην πυκνή ατμόσφαιρα του γιγάντιου πλανήτη Κρόνου λίγο πριν τις τρεις το μεσημέρι ώρα Ελλάδος.

Ο «βετεράνος» του διαστήματος με μέγεθος λεωφορείου είχε πια ξεμείνει από καύσιμα και γι' αυτό είχε προαποφασισθεί να «αυτοκτονήσει» στον Κρόνο, προκειμένου οι επιστήμονες να είναι βέβαιοι ότι το διαστημικό σκάφος δεν επρόκειτο να πέσει στον Τιτάνα ή στον Εγκέλαδο, μολύνοντάς τους ίσως με γήινα μικρόβια.

Λήψη του Κρόνου, 2008.

Το σκάφος, βάρους δυόμισι τόνων, πραγματοποίησε την Παρασκευή την τελευταία και «φαρμακερή» από τις «βουτιές» του, σύμφωνα με τον προγραμματισμό των ελεγκτών του από τη Γη, κινούμενο με ταχύτητα περίπου 113.000 χιλιομέτρων την ώρα.

Προηγουμένως, οι κάμερες του τράβηξαν τις τελευταίες εικόνες του Κρόνου, καθώς επίσης των δορυφόρων Τιτάνα και Εγκέλαδου, συνεχίζοντας μέχρι τελευταία στιγμή να συλλέγει με τα όργανά του και να στέλνει πολύτιμα επιστημονικά δεδομένα. Τα σήματά του τα έπιανε (με καθυστέρηση 86 λεπτών λόγω της απόστασης Κρόνου-Γης) και τα αναμετέδιδε ο σταθμός του Δικτύου Βαθέως Διαστήματος, που βρίσκεται στην Αυστραλία.

Σύνθεση λήψεων που αποκαλύπτουν την ατμόσφαιρα του Κρόνου, 2017.

Τελικά, περίπου στις τρεις το μεσημέρι, χάθηκε οριστικά η επαφή του με τη Γη, καθώς οι τεράστιες ατμοσφαιρικές δυνάμεις του Κρόνου έθεσαν εκτός ελέγχου την κίνηση του Cassini. Λίγο μετά, σε ύψος περίπου 1.500 χλμ. πάνω από τα νέφη του Κρόνου, σύμφωνα με τη NASA, το σκάφος διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη και κάηκε όπως ένας μικρός μετεωρίτης.

Εκτιμάται ότι μέσα σε λίγα λεπτά όλα τα απομεινάρια του σκάφους απορροφήθηκαν πλήρως από την ατμόσφαιρα του Κρόνου.Την τελευταία βουτιά του Cassini είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν λεπτό προς λεπτό από το Εργαστήριο JPL της NASA στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια σημαντικοί έλληνες επιστήμονες που συμμετείχαν επί χρόνια στο σχεδιασμό και στην ανάλυση των στοιχείων του Cassini, με πρωτεργάτες τον ακαδημαϊκό Σταμάτη Κριμιζή και την πλανητική επιστήμονα Αθηνά Κουστένη.

Λήψη των δακτυλίων του Κρόνου, 2009.

Σημειώνεται πως η αποστολή Cassini-Huygens υπήρξε κοινό εγχείρημα της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιταλικής Υπηρεσίας Διαστήματος. Ήταν η πρώτη που έθεσε ένα σκάφος σε τροχιά στο σύστημα του Κρόνου και η πρώτη που έστειλε μια αυτόνομη διαστημοσυσκευή (Huygens) στον Τιτάνα το 2005.

Η αποστολή επέτρεψε μια σειρά από επιστημονικές ανακαλύψεις, που εμπλούτισαν τις γνώσεις μας για τον Κρόνο και τα φεγγάρια του. Ήδη ο όγκος των δεδομένων του έχει επιτρέψει τη δημοσίευση σχεδόν 4.000 επιστημονικών εργασιών, ενώ πολλές ακόμη θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια.

Μεταξύ άλλων, το Cassini ανακάλυψε τους θεαματικούς πίδακες που ξεπηδούν από τον δορυφόρο Εγκέλαδο και παραπέμπουν στην ύπαρξη ενός υπόγειου τεράστιου ωκεανού, με ενδείξεις ακόμη και μικροβιακής ζωής.

Αποκάλυψε επίσης ότι στον παγωμένο δορυφόρο Τιτάνα βρέχει υδρογονάνθρακες, σχηματίζοντας εντυπωσιακά ποτάμια, λίμνες και θάλασσες υδρογονανθράκων, που πιθανώς μοιάζουν με τις αρχέγονες θάλασσες της Γης και τις οποίες κάποτε μπορεί να εξερευνήσει ένα υποβρύχιο σκάφος.

Αρκετά ακόμη μυστήρια του Κρόνου απομένουν να λυθούν. Προς το παρόν πάντως, καμία διαστημική υπηρεσία δεν σχεδιάζει να επισκεφθεί ξανά τον Κρόνο τα επόμενα χρόνια, έτσι η αυτοκαταστροφή του Cassini αποτέλεσε το προσωρινό τέλος μιας εποχής.

Το χρονικό της «αυτοκτονίας»

Στις 3 περίπου το μεσημέρι ώρα Ελλάδας - με βάση τις έως τώρα εκτιμήσεις της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA)- το σκάφος Cassini (Κασίνι) θα δώσει ένα αντάξιο τέλος στην περιπετειώδη «ζωή» του, κάνοντας κάτι που καμία άλλη διαστημοσυσκευή δεν έχει κάνει: μια βουτιά θανάτου μέσα στην ατμόσφαιρα του Κρόνου.

Το τέλος του Cassini θα αναμεταδίδει από τις 14:00 ώρα Ελλάδας η τηλεόραση της NASA στη διεύθυνση www.nasa.gov/nasalive.Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη των γεγονότων θα φθάνει στη Γη με χρονική υστέρηση περίπου 83 λεπτών, όσο δηλαδή χρειάζεται το σήμα για να φθάσει από τον Κρόνο στον πλανήτη μας.

Η «αυτοκτονία» γίνεται για χάρη της επιστήμης, αφού το σκάφος ξεμένει από καύσιμα και οι επιστήμονες θέλουν να διασφαλίσουν ότι δεν θα πέσει σε κάποιον από τους μεγάλους δορυφόρους, στον Τιτάνα ή στον Εγκέλαδο, μολύνοντάς τους ίσως με γήινα μικρόβια, που μπορεί να έχουν επιβιώσει πάνω στο Cassini από την εποχή της εκτόξευσής του το 1997.

Λήψη του Δία και του δορυφόρου του Ιώ.

Το σκάφος θα μπορούσε να σωθεί, αν οι επιστήμονες αποφάσιζαν να το στείλουν μακριά από το σύστημα του Κρόνου, αλλά δεν έβλεπαν κάποιο επιστημονικό όφελος σε αυτό. Αντίθετα, χάρη στην «αυτοκτονία» του, για πρώτη φορά θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν εκ των έσω την ατμόσφαιρα του γιγάντιου πλανήτη, καθώς μέχρι τελευταία στιγμή οκτώ όργανα του σκάφους θα μεταδίδουν πολύτιμα επιστημονικά στοιχεία στη Γη.

Η επαφή με το Cassini αναμένεται να χαθεί οριστικά στις 14:55 ώρα Ελλάδας και λίγο μετά το σκάφος θα έχει πια διαλυθεί και μετά λιώσει μέσα στην ατμόσφαιρα. Μια δραματική στιγμή που αναμένεται να φέρει δάκρυα σε ουκ ολίγους επιστήμονες (μεταξύ αυτών και Έλληνες), που συμμετείχαν ενεργά στην αποστολή και αγάπησαν κυριολεκτικά αυτό το πρωτοπόρο μηχάνημα.

Λήψη από τις καταιγίδες στην επιφάνεια του Κρόνου, 2012.

Δυστυχώς το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble δεν θα βρίσκεται σε κατάλληλη θέση για να απαθανατίσει το τέλος του σκάφους.Το κόστους 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων Cassini δεν θα είναι το πρώτο διαστημικό σκάφος που αυτοκαταστρέφεται στο ηλιακό μας σύστημα, αλλά το 42ο. Θα είναι όμως το πρώτο που θα κάνει κάτι τέτοιο στον Κρόνο. Κατά καιρούς διάφορες διαστημοσυσκευές έπεσαν σε πλανήτες, είτε σκοπίμως είτε λόγω τεχνικού προβλήματος. Το κατ' εξοχήν «νεκροταφείο» είναι η Αφροδίτη όπου «αυτοκτόνησαν» μέχρι σήμερα 24 σκάφη και ακολουθεί ο 'Αρης με 14, ο Δίας με δύο και ο Ερμής με ένα.

Η ιστορία του διαστημόπλοιου

Το Cassini ξεκίνησε την διαστημική έρευνα στις 15 Οκτωβρίου 1997 και μετά από ένα μακρύ διαπλανητικό ταξίδι, τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο την 1η Ιουλίου 2004. Στις 14 Ιανουαρίου 2005, έφτασε στο δορυφόρο του Κρόνου, όπου εισχώρησε στην ατμόσφαιρα του Τιτάνα και προσεδαφίστηκε στέλνοντας πληροφορίες πίσω στη Γη.

Στις 18 Απριλίου 2008, η NASA ανακοίνωσε μια διετή παράταση της χρηματοδότησης για τις λειτουργίες της αποστολής αυτής, οπότε και η αποστολή μετονομάσθηκε σε Cassini Equinox γιατί θα εξερευνούσε το περιβάλλον του Κρόνου κατά την εαρινή ισημερία του 2009.

Τα δακτυλίδια του Κρόνου και στο βάθος η Γη, 2013.

Σημαντικές ανακαλύψεις

Κατά την πολυετή παραμονή του στο σύστημα του Κρόνου, το διαστημικό σκάφος Κασσίνι, αξίας 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έχει προσφέρει σημαντικές ανακαλύψεις, όπως η ύπαρξη ενός μεγάλου ωκεανού κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου Εγκέλαδου και οι θάλασσες υδρογονανθράκων στον δορυφόρο Τιτάνα.

Σε αυτήν την τελική φάση της αποστολής του Cassini, οι επιστήμονες ελπίζουν να μάθουν περισσότερα τόσο για την εσωτερική δομή του Κρόνου, όσο και για την προέλευση των θεαματικών δακτυλίων που τον περιβάλλουν.

Ένας λόγος που το σκάφος θα αυτοκαταστραφεί πάνω στον Κρόνο, είναι ότι οι επιστήμονες θέλουν να είναι σίγουροι ότι δεν θα πέσει στον Τιτάνα ή στον Εγκέλαδο, μολύνοντας τους ίσως με γήινα μικρόβια.